De zak van Sinterklaas… Over gezinnen die hun buurt terroriseren.
Veertig jaar geleden kwam ik ze in mijn werk voor het eerst tegen. De gezinnen die dankzij de commerciële pulpomroepen tegenwoordig bekend staan als Tokkies. En reageerde aanvankelijk net zo als menig TV kijker, met een mengeling van verbijstering en verwondering. Verbijstering omdat er gezinnen bestaan die er generatie op generatie in slagen om hun buurt te terroriseren, ‘werken’ als het meest vieze werkwoord van onze Nederlandse taal beschouwen en dagelijks hele horden ‘sociaal werkers’ aan het werk te zetten, zonder aantoonbaar resultaat.
‘Outlaw gedrag’
Verwondering omdat ze op basis van hun ‘outlaw’ gedrag, waarin ze totaal ongevoelig zijn voor de geschreven en ongeschreven wetten en normeringen van de samenleving, voortdurend weten weg te komen met bizar gedrag. En daarmee tot de ‘onaangepaste helden’ verworden van het ‘kijkvee’ dat zelf gebukt gaat onder de disciplinerende werking van opvoeding, school en werk en dat onbewust geniet van het ‘aan alles heb ik schijt gedrag’ van deze gasten.
Ik weet inmiddels beter. Na veertig jaar kom ik ze weer tegen in een project waarbij we in flats en buurten, bij gezinnen over de vloer komen, op zoek naar burgers die zich willen inzetten voor een beter woon- en leefklimaat in de directe omgeving.
Om te zien dat er weinig veranderd is. Behalve dan in de vakliteratuur, die het woord ‘asociaal’ heeft vervangen door een term als ‘multiprobleemgezin’.
Belasting
Zo’n multiprobleemgezin kost de belastingbetaler gemiddeld zo’n 100.000 euro per jaar en dan hebben we het alleen nog maar om de kosten van welzijn+zorg. Tel je daar de uitkeringen, de schade aan de woning en de omgeving en de kosten van het justitieel apparaat en de extra politie-inzet bij op, en je komt tot ver tot boven de ‘Balkenendenorm’.
Om nog te zwijgen over de emotionele belasting bij de buren, die het wel uit hun hoofd halen om een klacht in te dienen, en de buurt die – door schade en schande- bedreven is in het ‘horen, zien en zwijgen’ principe.
De zak van Sinterklaas
Soms zou ik dan willen dat Sinterklaas en zijn Pieten echt bestaan. Los van welke zwart-wit discussie dan ook. En dat in het kader van ‘wie niet horen wil, moet maar voelen’ de zak van Sinterklaas garant staat voor een geruisloze verhuizing van de meest ‘onaangepaste burgers’ naar elders.
Voor een jongen die zijn brood verdient met onderzoek in de wereld van zorg+welzijn is dit scherpe taal, die een rechtse politicus niet zou misstaan. Echter bepaalde thema’s onttrekken zich aan welke politieke of levensbeschouwelijke kwalificatie dan ook.
Thema’s die irritant zijn, omdat ze vrijwel onoplosbaar lijken, zolang er generatie op generatie Tokkie-gezinnen worden ‘gereproduceerd’ die een enorme belasting vormen voor onze samenleving.
Beschuldigende vinger
Maar meer nog dan met de beschuldigende vinger naar Tokkies te wijzen, zou ik eerst eens goed willen kijken naar 40 jaar beleid en ‘beleidsinterventie’ op dit gebied. Om te concluderen dat we met al dat ‘pappen en nathouden’ vooral slachtoffergedrag hebben gestimuleerd.
En dat het tijd wordt om te gaan luisteren naar de verhalen van de buren, de hulpverleners, de wijkagent, de schooldocent en de consulent van de woningcorporatie. Om te constateren dat alle bureaucratische wet- en regelgeving een remmende werking heeft op de aanpak van een ‘buitencategorie’, die wellicht meer gebaat is bij de simpele logica van Sinterklaas: “Wie niet horen wil….”