Met een paar gedoneerde slaapzakken alleen komen we er niet
Mijn dochter zat gisteren in de prachtige bibliotheek aan het Eemplein te studeren toen ze werd aangesproken door een ‘Nieuwe Nederlander’. Die maakte moeizaam duidelijk dat hij Nederlands wilde leren, maar weinig begreep van de opdrachten in zijn nieuwe tekstboek. Zo wilde hij graag weten wat het woord ‘meervoud’ betekende en of mijn dochter kon aangeven wat dit betekende voor het woord ‘vaas’. En vervolgens wat de logica was van het meervoud ‘vazen’, waarbij de ‘s’ in het enkelvoud overgaat naar een ‘z’ in het meervoud.
Lange weg
Mijn dochter besefte toen hoe lang de weg was van een ‘vluchteling’ om eerst naar ons land te komen om vervolgens aan een onzekere reis te beginnen die ‘integratie’ heet. Als je onze taal snel wil leren red je het niet met een taalcursus alleen. Je hebt autotochttonen nodig die met veel geduld, regelmaat en doorzettingsvermogen helpen bij het proces van het thuiskomen in het ‘beloofde land’, dat snel de gedroomde status van ‘paradijs’ zal verliezen. Alleen koersen op wat de overheid in deze te bieden heeft betekent veroordeeld zijn tot eindeloos wachten. Immers taaltraining, werk en huisvesting zijn schaarse producten geworden aan de onderkant van de samenleving. Nog los van de beperkende wetgeving die een arts uit het buitenland eerder veroordeelt tot een schoonmaakbaan dan tot het kunnen uitoefenen van zijn oorspronkelijke beroep. In deze fase werken de schokkende beelden dan niet meer, die ons in actie moeten brengen. Met een paar gedoneerde slaapzakken komen we niet.
Sentiment
Het is een proces dat verder gaat dan ‘sentiment’. Was het Oscar Wilde niet die ooit stelde dat “een sentimentalist simpelweg iemand is die over de luxe van de emotie wil beschikken zonder daarvoor de prijs te betalen”?
Vluchtelingen ‘opvangen’ betekent bereid moeten zijn tot herverdeling van schaarste, aandacht, geld en tijd. En vormt de ultieme toets voor de vraag of wij er in slagen van sentiment tot compassie te komen. Juist dat gegeven vormt een geweldige uitdaging om uit te stijgen boven de beperkende kaders waarin we ons comfortabel genesteld hebben, subcultureel, sociaaleconomisch en religieus. Het zal ook het gevaar van een verdere tweedeling in de samenleving doorbreken door grenzen te verleggen en samen met de nieuwkomers op pad te gaan. Dat is een taaie klus voor de categorie burgers die zelf al op een grote afstand staan van werk, goede huisvesting en welvaart en vrezen dat die afstand met de komst van vluchtelingen alleen maar groter zal worden. Laten we terughoudend zijn in ons oordeel over deze categorie, omdat we ons kunnen afvragen wat we voor hen gedaan hebben teneinde hun maatschappelijke kansen te verhogen. Maar laten we ongekend scherp zijn in de veroordeling van de volksmenners die omwille van electorale winst het vuurtje juist gaan opstoken.
Samen-leven
De wereld staat immers in brand, en dan gaan primaire sentimenten als ‘eigen volk eerst’ snel opspelen.
In feite zullen we moeten accepteren dat het begrip ‘eigen volk’, gezien de immense verschuivingen op het wereldtoneel een verouderd en achterhaald begrip is. Voor velen onder ons is dat hard werken. Maar de enige weg naar samen-leven waarin ‘Ik’ en ‘Gij’ elkaar kunnen naderen, om een leefbare samenleving te scheppen.
Daarin kunnen we tonen een geweldig land te zijn.