Superioriteitsziekte: “De wereld lijkt ons wel te haten! “
Het was in een boek van een Oosterse Zenmeester, dat ik las over zijn stelling dat karma zich niet beperkt tot de individuele mens, maar ook betrekking kan hebben op een natie. Daarbij verwees de auteur naar de gruwelen die zijn land, Japan, tijdens de WO II had begaan.
Determinisme
Nu ben ik bepaald geen fan van het platte determinisme dat alle echecs in het leven van de mens koppelt aan eerder begane (wan)daden. Dat is een wel heel primitieve revisie van wat we uit het calvinisme kennen als het begrip ‘zonde’ als tegenhanger van de even discutabele opvatting dat het eeuwig leven kan worden verworven op basis van ‘goede daden’. Want daarmee vervalt de mens onvermijdelijk in het denken langs twee categorieën: goed en slecht.
Op een grotere schaal doet zich dit verschijnsel zich voor daar waar ‘hoge beschavingen’ zich sterk verheven voelden boven ‘primitieve culturen’. De superioriteitsgevoelens die op basis van dit soort denkpatronen ontstonden hebben ondermeer geleid tot imperialisme en kolonialisme, die dankbaar gebruik maakten van een ideologische rechtvaardiging waarbij hele volkeren werden gedecimeerd en van hun de natuurlijke bronnen te beroofd. En nog is dit proces niet ten einde. Kijk maar eens hoe half Afrika momenteel wordt leeggeplunderd door westerse en Chinese bedrijven, met de hulp van corruptie regimes, die geen belang lijken hebben om de inkomsten aan de bevolking ten goede te laten komen.
Superioriteitsziekte
De superioriteitsziekte van de ‘westerse beschaving’ is bepaald nog niet overwonnen. De moderne varianten daarvan zie ik dagelijks op het nieuws, bijvoorbeeld tijdens een kandidatendebat in de USA, waar wordt gesteld dat Amerika het machtigste land van de wereld is, waarmee ook direct in de rol van internationale politieagent wordt geclaimd. Met alle gevolgen in Vietnam, Chili, Afghanistan, Irak en Syrië van dien, om maar een paar dramatische miskleunen te noemen.
Dit terwijl in grote steden van de USA, sprake is van een ‘derde wereld’ problematiek , in getto’s die wordt gekenmerkt door kansarmoede, criminaliteit en uitzichtloosheid.
Stond na WOII socialisme en communisme voor het ‘foute deel’ en kapitalisme voor het ‘goede deel’, tegenwoordig staat ‘democratie’ tegenover ‘dictatuur’. Dit dualistisch denken zit zo diep verankerd in het denken van de westerse mens dat deze de splinter in het oog van de ander wel ziet, doch geheel voorbij gaat aan de balk in het eigen oog.
Het is met die balk, dat we als ‘westerse beschaving’ keihard worden geconfronteerd met de gevolgen van onze aanmatigende wereldpolitiek, door het verjagen van ‘abjecte’ dictators ‘ in niet-westerse landen. Landen die totaal geen ervaring hebben met westerse democratiemodellen.
Modellen die ook sterk aan inflatie onderhevig zijn omdat de politieke leugen regeert. En natuurlijk liggen onder onze ‘beschavingsarbeid’ de keiharde belangen van onze ‘heilige koe’ in de vorm van mondiale economische expansie, die stoelt op de dictatuur van multinationals, of deze nu wapens, voedsel, aardolieproducten of bankzaken produceren. Op nationaal niveau is het die balk, die schrijnende tegenstellingen verdoezelt tussen wit en zwart, kansrijk en kansarm, rijk en arm, gevestigden en nieuwkomers. Tegenstellingen die je niet wegpoetst met slogans als ‘de samenleving schept gelijke kansen voor iedereen’.
Kanteling
Maar het beeld gaat zich kantelen, nu zichtbaar wordt dat met de economische en militaire avonturen in ‘foute’ landen vooral chaos en wetteloosheid wordt geschapen, die de mensen daar doet terugverlangen naar hun voormalige dictators. Zoals ook de afkeer tegen het Westen wordt versterkt, met alle dramatische gevolgen van dien. Langzaam maar zeker tekenen zich de contouren af van een nieuwe globale wereldorde. Bestaande denkkaders lijken ontoereikend om een veranderende wereld te kunnen begrijpen. Maar zolang we als het ‘Westen’ niet eerst beginnen met het zelfonderzoek naar de balk in ons eigen oog, zal menig geopolitieke daad als een boemerang terugslaan op angstige burgers die de rekening gepresenteerd krijgen. En dat voelt aan als een heel bitter karma.
( Karma: In het dagelijks gebruik bedoelt men er vaak mee dat alles wat we doen, denken of zeggen weer bij ons zelf terugkomt. Karma gaat dan over zowel de daad als over het gevolg dat uit die daad voortkomt. Strikt genomen echter, verwijst karma alleen maar naar het verrichten van daden, niet naar de gevolgen van die daden. Het gevolg van een daad wordt ‘vipāka’ genoemd. Bron: Wikipedia)