Ik geloof wel in verandering, maar niet in ‘het volk’
Op het – mogelijk- einde van wat een brokkelige arbeidscarrière kan worden genoemd, ben ik terug bij wat ooit mijn core business was. ‘Met de poten in de modder’, maken een collega en ik in straten, buurten en flats contact met bewoners.
Soms spreken we ze op straat aan, soms krijgen we een adres en gaan we op koffiebezoek. Via zo’n bezoek komen we dan vanzelf bij andere bewoners terecht. En zo gaat de bal rollen.
Wij vragen nooit naar problemen en kunnen als de beste ‘op onze handen zitten’. In feite hebben we maar een vraag:”Hoe is het om hier te wonen en wat is je droom als je kijkt naar je woonomgeving?”.
Die vraag maakt de tongen los. De antwoorden verwijzen dikwijls naar een diepe behoefte om meer betrokken te zijn op de ander, om te delen, om te ervaren dat er in de directe omgeving verbondenheid bestaat. Dat kan variëren van het maken van een praatje op de galerij van een flat tot prachtige vormen van informele hulp en aandacht.
Beren op de weg
Al die gesprekken vormen het voorwerk van onze opdracht: het zoeken naar actieve bewoners die informele netwerken willen vormen om het leefklimaat en de sociale cohesie in hun directe leefomgeving te versterken. Want we geloven in wat als de sleetje cliche’s van de Transities in het sociaal domein gelden: de ‘eigen’ kracht en de ‘zelfredzaamheid van de burger’.
Maar om die ‘eigen kracht’ te mobiliseren is er werk aan de winkel. Want veel dromen en wensen van bewoners gaan al snel haperen bij de ‘Ja maars’ die we in het domein van de zelfredzaamheid tegenkomen. Die belemmeringen en beperkingen hebben vele gezichten en soms lijken er zoveel beren op de weg te zijn, dat iedere vorm van initiatief in de kiem wordt gesmoord.
Als berenverjagers trekken we van wijk tot wijk om met bewoners te ontdekken dat iedere transitie tussen de oren begint en in het hart eindigt.
Anoniem bestaan achter de voordeur
Vaak treffen we bewoners die in het verleden prachtige initiatieven namen in hun woonomgeving, maar na verloop van tijd gedesillusioneerd afhaakten. Eenlingen die tegen de stroom oproeiden tot ze uitgeput weer terugstapten in de beschutting van een anoniem bestaan achter de voordeur. De doorbijters blijven over en verworden niet zelden tot ‘buurtburgemeesters’ die in een solistische man- of vrouwmoedige poging iets voor hun woonomgeving te betekenen andere initiatiefnemers onbewust ontmoedigen.
Niet iedere beer laat zich gemakkelijk verjagen en daarmee verwijs ik niet naar de spelers, maar naar dat wat er zich in de hoofden van mensen afspeelt. In de mindset van veel burgers is de herinnering aan één teleurstellende ervaring in hun leefomgeving vaak al voldoende om niet meer te geloven in de kansen van het NU.
Cement tussen de stenen
Daar waar de balans tussen de wens tot verandering en de druk van de teleurstelling en verbittering geheel is verstoord, wordt het zaak om bewoners te vinden die de capaciteit hebben om in dienstbaarheid als cement tussen de stenen te opereren. Daar waar enkele van deze getalenteerde bewoners hun krachten bundelen en de synergie van het ‘wij’ ontdekken gaan oude deuren weer open.
Als die trein gaat rijden, komt ‘het volk’ wel in beweging, gaat de balans zowaar overhellen naar nieuwe kansen en initiatieven die de leefbaarheid in de straat, buurt en flat ten goede komen.
Afscheid
Tegen die tijd, nemen we dan afstand en vertrekken naar een andere locatie, doch blijven standby om kansen, vragen en belemmeringen te bespreken. Als gelijken, omdat ook wij niet weten welke perspectieven er allemaal mogelijk zijn op het moment dat een burennetwerk in beweging komt.
In dat proces van vallen en opstaan wordt gezamenlijk ontdekt hoe gemeenschapszin kan groeien, hoe gesloten deuren langzaam open gaan, hoe irritante beren de weg gaan verlaten.
En verbazen ons dat er nog maar zo weinig professionals in de buurten en wijken aanwezig zijn om dit fantastische werk te doen!
Project “Vitale wijken’ is een coproductie van bureau ‘Art of Change’ van Ria Roelofs en “Fox & Friends’ van Daan Vosskühler, dat in vier Amersfoortse wijken wordt uitgevoerd.