The long and winding road (6): Op zoek naar de ‘andere realiteit’
De ‘cul de sac’ waarvan het naambordje verwijst naar Carlos Castaneda (1925-1998) was een niet te missen doodlopende straat voor de zoekende jeugd uit de jaren ’70 van de vorige eeuw. Want wie wilde er nu niet ontsnappen aan de neerdrukkende realiteit van een verdorven westerse samenleving?
Natuurlijk er waren in die periode nieuwe ideologieën die consequent alles wat ‘persoonlijk’ was en niet spoorde reduceerden tot een ‘maatschappelijke bepaald probleem’.
De bevrijding van de westerse vervreemde mens was immers alleen denkbaar via een ingrijpende maatschappelijke omwenteling. Echter de kapitalistische marktordening gekoppeld aan de ‘pseudo-democratische’ bestuursvormen bleek echter krachtig en wendbaar genoeg om de ‘linkse’ erupties het hoofd te bieden of vrijwel geheel te incorporeren. En daarmee bleef de persoonlijke leegte voelbaar. Daardoor kregen andere ideologieën of benaderingen die verwezen naar de mogelijkheid van een persoonlijke bewustzijnstransformatie meer ruimte.
Hinken op twee gedachten
Ook ik hinkte in die dagen op twee gedachten. In mijn maatschappelijke ‘rol’, vanuit een anarchistische maatschappijvisie zocht ik naar mogelijkheden om maatschappelijke ongelijkheid en internationaal onrecht te bestrijden. Kraakte woningen en rende om politieknuppels te ontlopen na een uit de hand gelopen anti-Vietnam demonstratie.
Op het persoonlijk vlak zocht ik los van welke maatschappelijke analyse dan ook, vrijheid. Ook al wist ik in de verste verte niet hoe daar concreet gestalte aan te geven. Als metafoor gebruikte ik een dichtregel van een vriend die schreef over de verlokking van het onbekende ‘land achter de rietkraag’.
Achter de rietkraag
En achter die rietkraag dook toen Carlos Castaneda op. Een mysterieuze antropoloog die ‘snelle’ kennis wilde opdoen bij de Indiaanse sjamaan Don Juan over het gebruik van hallucinerende planten. Maar voor hij het besefte als tovenaarsleerling was ingelijfd om de ‘andere werkelijkheid’ te verkennen, die bewustzijnslagen opende die haaks stonden op het gangbare westerse wereldbeeld.
De boeken van Castaneda vlogen dan ook als broodjes over de toonbank. Hier werd niet geëxperimenteerd met drugs om high te worden, maar om te ontdekken dat de bestaande wereld niet was samengesteld uit objecten, maar bestond uit energievelden. Met behulp van oefeningen werd vervolgens de ‘nagual’, de andere realiteit, stap voor stap ontdekt. Voeg daarbij de omgeving van de Mexicaanse woestijn waar vrijwel niemand woonde en waar de vlucht van een solitaire kraai die aan de linker- dan wel aan de rechterzijde passeerde meer impact had dan een stoplicht in de stad …en het plaatje is compleet.
Nachtportier
In die dagen had ik een bijbaantje als nachtportier in een verpleegtehuis voor demente ouderen. En had daar nooit iets te doen. Dat werd dus koffiedrinken en Castaneda lezen, slechts gestoord door een ondeugende bejaarde die de verborgen knop in de lift kende en bij tijd en wijle uit de gesloten afdeling wist te ontsnappen. Hij had de lessen van Don Juan niet meer nodig als hij uit de lift stapte en met een jongachtige grijns op zijn gezicht in alle rust naar de balie slofte, zijn broek open ritste en luid en duidelijk tegen de houten betimmering aan ging plassen. Ondertussen keek hij mij dan aan, met een triomfantelijke blik in zijn ogen. We spraken niet en glimlachten slechts naar elkaar. En als hij klaar was, draaide hij zich om en slofte weer terug naar de lift.
Omstreden
De auteur Castaneda is altijd omstreden gebleven. In zijn boeken viel een wonderlijke mix te ontdekken van Oosterse mystiek, filosofische inzichten, therapeutische technieken en oude sjamanistische toverkunst. Dat resulteerde in een felle polemiek tussen antropologen die Castaneda als een fantast wilden ontmaskeren en zijn ‘believers’ die zijn boeken beschouwden als een nieuwe bijbel. Na drie delen achter de balie verslonden te hebben was het voor mij wel genoeg. Het verkrijgen van een persoonlijke macht als ‘warrior’ die alert in het leven staat, sprak mij aan. De mix echter van witte en zwarte magie en de voortdurende strijd tegen bedreigende energievormen bood mij geen uitzicht op wat persoonlijk vrijheid zou kunnen inhouden.
Wel versterkte de lessen van Don Juan mijn verlangen om vanuit de zijstraten van het leven eindelijk eens op de hoofdweg richting Essentie terecht te komen. Maar dat zou nog wel even duren.