“Je bent zeker niet van hier…!”
(foto: Amersfoortse binnenstad in de jaren ’80 van de vorige eeuw)
Welke associatie roept bovenstaande kop bij u op? De kans is groot dat u direct denkt aan ‘nieuwkomers’, vluchtelingen die hun heil In Nederland zoeken voor een nieuw en menswaardig bestaan. En geconfronteerd worden met een aanzienlijke groep landgenoten die hen als een bedreiging ervaren.
Saai Veluwedorp
Echter “Je bent zeker niet van hier…” werd tegen mij gezegd toen ik begin jaren ’80 van de vorige eeuw op een druilerige vrijdagochtend een kroeg op de Hof binnenstapte voor een bakje koffie. Ik was net verhuisd van Amsterdam naar Amersfoort en het voelde dat als een heuse immigratie. Ik droeg de kleding uit een andere samenleving. Een felroze broek, een slobbertrui en een oud gescheurd leren jasje dat ik op het Waterlooplein had gescoord.
Het was de liefde die mij naar Amersfoort bracht. Na jaren op en neer gependeld te hebben, besloten de toenmalige ‘liefde van mijn leven’ en ik samen te gaan wonen.
En Amersfoort, dat toen nog het karakter had van een saai Veluwedorp, viel me rauw op het lijf. “Je bent niet van hier…” klonk niet bepaald als een uitnodiging van de kroegbaas. Hij was me duidelijk liever kwijt dan rijk. Dat werd er niet beter op toen ik quasi beleefd reageerde met ”Mag ik ondanks dat hier wel een kopje koffie drinken?”
Goed geïntegreerd
Daar moest ik gisteren aan denken, toen ik een ‘goed geïntegreerde’ vrouw uit een ver Arabisch land hielp om haar weg te vinden binnen ons geformaliseerde gezondheidssysteem. Ze spreekt uitstekend Nederlands en Arabisch en is daarom een favoriete tolk voor veel nieuwkomers die onze taal nog niet machtig zijn. Dat werk doet ze belangeloos, omdat haar geloof haar gebied dienstbaar te zijn aan de medemens.
Maar nu was ze zelf de weg kwijt.
Bejaarde tandarts
Een tandheelkundige ingreep was volkomen uit de hand gelopen door een bejaarde tandarts die ‘omdat ik anders niets te doen heb’ tegen beter weten in zijn praktijk niet vaarwel kan zeggen. Tijdens het trekken van een kies ging het helemaal mis. De details zal ik u besparen, maar de schade was aanzienlijk: een niet geheel verwijderde kies, een groot gat aan de zijkant van de tong en een zwaar gekneusde hand omdat de vrouw te hard werd beet gepakt. Maar vooral was ze geschrokken van het geschreeuw van de tandarts toen een en ander mis ging. En durfde niet naar de man terug, ondanks een pijnlijke kaakontsteking.
Het ziekenhuis en de huisarts konden haar niet helpen. De patiënte werd gewoon weer naar de tandarts verwezen. Die impasse duurde inmiddels al een week. En zo troffen we haar met een dik ontstoken gezicht en doffe wanhoop in haar ogen aan.
Irrationele wereld Over hoeveel kennis en kwaliteiten moet je beschikken, voordat je in onze hoog ontwikkelde bureaucratische samenleving ‘vreemdeling’ af bent. Je weg hebt gevonden in een ogenschijnlijk goed georganiseerde maar feitelijk volstrekt irrationele wereld van inburgering, onderwijs, arbeid, huisvesting en gezondheidszorg. Waar je voor alles primair in staat moet zijn eerst goed voor jezelf te zorgen om je daarna pas te bekommeren om je medemens. Als je aan dat laatste überhaupt nog toe komt.
Om als je al die hindernissen hebt genomen nog steeds te moeten ervaren ‘niet van hier te zijn’ op basis van andere uiterlijke kenmerken.
Soms weet ik niet of ik nog wel ‘van hier’ wil zijn !