Het moet niet gekker worden (13): De denkbeeldige reis
Een blog voor mijzelf. Gekker moet het niet worden. Ik was in gesprek met Daan V. Het liefst deed ik dat in de vorm van een interview. Ik stelde kritische vragen aan Daan V. en was benieuwd naar zijn antwoorden. Maar inmiddels is de interviewer afgehaakt. Rest een slotwoord.
D(aan): In de vorige aflevering heb ik afscheid genomen van de I(nterviewer), in feite een alter ego, die staat voor een wantrouwende, kritische geest die niets kan of wil aannemen wat niet kan worden ervaren. En daarmee haakte het alter ego uiteindelijk af in het gesprek, als blijkt dat ieder woord, iedere verwijzing naar dat wat wij Zijn, als de Absolute staat, waaruit alles ontstaat en verdwijnt, in dualiteit uiteen spat op het moment dat we proberen het te objectiveren als een verschijnsel of een bijzondere ervaring
Zo geeft de uitspraak: ‘ Ik ben het Absolute’ precies aan waar het onderricht van leraren, die voorheen ook wel goeroes werden genoemd compleet de mist in gaat.
In ‘Dat wat geen vorm of naam heeft’, maar dat ongedifferentieerd ( sorry voor het woord) altijd aanwezig Is, is er geen ‘ik ‘denkbaar. Binnen een eenheid(servaring) kan er geen deel zijn met een separate ervaring of een af te scheiden identiteit. Iets dat je geliefden in hun totale versmelting niet hoeft uit te leggen. Het verschijnt hoogstens in een separate vorm als herinnering als daar achteraf met een diep verlangen op teruggekeken wordt.
Het non-dualisme vormt een totale breuk met alle waarden, overtuigingen en verwachtingen die in de samenleving worden geprojecteerd op een vermeend autonoom individu.
Als je bijvoorbeeld ziet hoe het begrip ‘vrijheid’ maatschappelijk wordt gedefinieerd betreft het vaak een kenmerk waarin het individu zich kan onderscheiden van de ander in materiële welstand, aanzien, aandacht, succes of geliefd zijn. Zo worden de rijken snel rijker, de armen armer, de leraren misbruikende goeroes, de aandachtzoekers steeds grotesker en de geliefden eenzamer na een verlies van de ander.
Zolang de verlokkingen van de ‘maatschappelijke vrijheid’ nog binnen handbereik liggen, kunnen deze verlangens het best hartstochtelijk worden nagejaagd. In mijn ogen weliswaar een doodlopende straat, maar wel een waarvan ik hoop dat deze intens wordt verkend. Om te ontdekken dat de ultieme vrijheid daarin niet (duurzaam) te vinden is. Zodat de ultieme vraag kan worden gesteld; ‘Wat is de zin van dit alles en wat Ben ik?’.
Dan nog zou ik aarzelen om te verwijzen naar het non-dualisme. Spiritualiteit kan immers gemakkelijk onbewust worden ingezet ten behoeve van de totale restoratie van egoverlangens die onvervuld zijn gebleven.
Op de ontdekking van ‘ik Ben’ volgen doorgaans de valkuilen die onvermijdelijk verbonden zijn aan de zoektocht naar essentie. Immers in het goddelijk huis dat wordt ontdekt is in iedere kamer aanvankelijk ook de aanwezigheid van het egodenken te bespeuren, hetgeen het echte ‘woongenot’ flink in de weg staat. Zo is de maatschappelijke conditionering die zich in het denken heeft vastgezet in tegenstellingen, oordelen, overtuigingen, ‘doenerschap’, narcisme en egoverlangens, niet van de ene op de andere dag opgeruimd. Het is juist de grote schoonmaak die door het Bewustzijn wordt ingezet, die voor de nodige verwarring, angst, controleverlies en machteloosheid kunnen gaan zorgen.
Het grote gevaar daarbij is dat er wordt gedacht dat hinderlijke persoonlijke eigenschappen of karaktertrekken geëlimineerd moeten worden. Want voor je het weet zit je weer in een zijstraat te sleutelen aan dat waarvoor geen plek is het goddelijk huis. In de boekjes lees je dat er geen ego kan bestaan, in de praktijk kun je ontdekken dat je ogenschijnlijk in een proces terecht komt waarin alles wat je afhoudt van de ver-een-zelviging met ‘Dat wat geen naam heeft’ hinderlijk voorbij komt fietsen en zeurt om aandacht.
Daar kan dan beter niet tegen gevochten worden. Het er onbevangen naar kijken, gevolgd door de bewustwording en acceptatie heeft de voorkeur. En voor al te hinderlijke hobbels, die niet een, twee, drie gepasseerd kunnen worden is er altijd nog een therapeut. Geef God wat God toekomt, de therapeut wat de therapeut toekomt. Maar verwacht niet dat bijvoorbeeld een hinderlijke neurose spontaan verdwijnt.
Dit ‘Ken uw Zelf’ proces, waarin alle kamers en spelonken in het goddelijk huis worden bezocht, schenkt een diep inzicht in dat waar we juist vanaf willen, het jezelf zien als een afgescheiden handelend individu. En dus zal er voor menigeen met regelmaat ‘ruzie in de tent’ zijn. En is het fijn als er een maatje in de buurt is die dit zelf ervaren heeft, dit herkent en kan helpen.
Zoals vriend Tim, die tijdens een autotocht subtiel opmerkte: ‘Er zijn in jou twee krachten die altijd met elkaar in de clinch liggen. Er zit een strenge monnik in jou die je van alles verbiedt en een ‘flierefluiter’, een onbezorgde levensgenieter die het liefst met een glas wijn op een terras zit. Hoe zou het zijn als die twee met elkaar een beetje konden samenwerken?’
De impact van die bijna terloopse opmerking was dat beide strijdende rollen uiteindelijk zijn gaan samenwerken. Het zijn weliswaar geen dikke vrienden geworden, maar leven ook niet meer op een voet van oorlog. En daarmee is er meer stilte gekomen in het goddelijke huis. Zoals ook de aanvankelijke overtuiging dat daantje hard aan zichzelf werkte in een ‘verbeterslag’ die hem dichter bij “Dat wat geen naam heeft’ zou brengen. Om uiteindelijk te ontdekken dat het alleen maar genade is, die pas zichtbaar wordt als overgave het wint van het ‘doenerschap’.
Dat is precies wat ik tegenkwam in de geschriften van tal van mystici die binnen tal van religies en culturen, vaak tegen de heersende opvattingen in, op zoek gingen naar de ultieme vraag : ‘Wie of wat ben Ik’. Het betekende ook het einde van de advaita-vedanta als een voertuig dat nergens meer heen gaat, maar dat grote betekenis had tijdens de denkbeeldige reis die nooit heeft plaatsgevonden. Hoe gek moet je zijn om daarover te schrijven.