We vernietigen onze aarde: “Nou en….!”
In een krantenartikel over een sociaalpsychologisch experiment uit het verleden wordt als kernthema de vermeende destructieve inborst van de mens centraal gesteld.
Een thema dat wetenschappers als filosofen en psychologen en in toenemende mate klimatologen volop bezig houdt. Met de verpletterende hitte van de afgelopen droge weken komt de vraag of de mens in ijltempo tempo bezig is om onze planeet naar de filistijnen te helpen wel heel dicht bij. En constateer ik een bijna schizofrene scheiding tussen collectieve bezorgdheid enerzijds en een opvallende weigering anderzijds daar op het individuele vlak consequenties aan te verbinden.
‘Ongerepte natuur’
Zo kun je als bovenmodaal gezin uitstekend leven met een kostwinnaar die zijn geld bij Shell verdient, terwijl zijn partner volop activistisch ijvert voor duurzaamheid binnen haar gemeente. Wat hen niet verhinderd om met het gehele gezin in de vakantie op en neer naar Canada te vliegen en in een diesel slurpende twaalfmeter camper duizenden kilometers te rijden om te kunnen genieten van de ‘ongerepte natuur’.
Zo blijven we steeds grote auto’s kopen waarvan we weten dat die met ‘sjoemelsoftware’ zijn uitgerust, claimen we het recht om voor de gezelligheid open haarden te stoken en zien we steeds meer jeugdigen en aan overgewicht lijdende ouderen die zich op extreem vervuilende scooters door het stadsbeeld bewegen. Wij allen zijn bezorgd over klimaatverandering, maar claimen het persoonlijk recht om daar in het dagelijks leven geen consequenties aan te verbinden. Een eventueel opkomend schuldgevoel compenseren we door wat afval te scheiden en het plastic in de daarvoor bestemde afvalbak te deponeren. Met een groeiende plastic afvalberg als gevolg omdat China het niet meer wil verwerken.
Beschuldigende vinger
De lezer die in deze blog de tendens bespeurt van een beschuldigende vinger richting vervuilende consument of burger heeft het echter mis. Daarvoor is de problematiek te complex, zijn de oplossingen te ontoereikend. Ook moet de valkuil worden vermeden waaraan alle religies ten gronde gaan, die met het woord Liefde als ideologische lading de wereld verdelen in goed en kwaad, met alle gevolgen van dien.
In de casus van de vervuiling van de planeet, is er een enkele diehard aan de rand van de samenleving daaargelaten, geen ontsnapping mogelijk. Wij allen dragen, in gradatie, bij aan de verwoesting van wat in potentie een paradijs op aarde zou kunnen zijn.
Economisch rendabel
Zo lijken de structurele oplossingen alleen interessant als deze ook economisch rendabel zijn. Is de consument niet bereid een geheel andere, vaak sobere, levensstijl te overwegen.
Accepteren wij dat continenten als Afrika en Australië in snel tempo veranderen in woestijnen, met alle demografische gevolgen van dien. Zullen we ’s zomers een andere vliegbestemming kiezen nu de temperaturen in Zuid Spanje de vijftig graden Celsius benaderen. En gaan we er van uit dat we in ons land met wat dijk- en kustverhoging voorlopig droge voeten houden.
Cynisme
Een analyse die gemakkelijk uitmondt in cynisme of machteloosheid die aansluit bij wat de Engelse psychiater Robert Laign ooit deed verzuchten: “Can we do more than sing our sad and bitter songs of disillusion and defeat?, is als verspilde energie, heeft een vervuilende werking.
Beter is om de ons bedreigende klimaattendensen te gebruiken voor een fundamenteel onderzoek naar de vraag wat de mens op deze planeet te zoeken heeft.
Die vraag zou ook bepalend kunnen zijn voor het inzicht dat wij de aarde zijn, de natuur in ons dragen, geen enkel bestaansrecht hebben als een van de ander gescheiden individu.
Een nieuwe hemel, een nieuwe aarde
Door vervagende grenzen tussen een ‘ik’ dat als een kunstmatige construct wordt ontmaskerd en het wonder van het Al dat de verbondenheid met alles en niets symboliseert ontstaat een nieuwe aarde. Hoeft er niet meer in de uithoeken van de wereld te worden gezocht naar die ultieme ervaring van uniciteit, omdat de boom aan de overzijde van de straat die functie al lang heeft overgenomen. Wordt er niet meer geoordeeld over de ander, omdat de balk in onze eigen ogen al lang is doorzien.
Wat overblijft is Liefde die transformeert, maatschappelijk bezien een lachwekkende ‘oplossing’ voor alle mondiale problematiek, maar op een dieper niveau de bouwsteen voor een nieuwe hemel en een nieuwe aarde.