Reizen vanuit de stoel: de Dordogne(1)
(foto: la Rousselie, 2015)
Het was in de jaren ’90 van de vorige eeuw. Met drie vrienden had ik een middeleeuws landhuis ‘met veel grond’ gekocht in de Franse Dordogne. Een solide, lege, metersdikke stenen bak die geheel gerenoveerd moest worden. Met daaromheen de grote schuur, de ommuurde court en wat bijgebouwen. Het geheel moest een stilteplek worden, voor zoekers naar de bevrijdende werking van een veelbelovende oosterse filosofie. Een nogal omslachtige manier om ‘verlichting’ zo ver van huis aan de man of vrouw te brengen.
Bohemien
Met mijn, vermeende, twee linkerhanden werd ik ontslagen van het leveren van een bijdrage aan de verbouwing. Wel werd ik geacht met een oude vrachtbus de voortdurende honger naar bouwmaterialen en de woning inventaris te stillen. Op zoek naar een vaste plek om mijn ware Zelf te ontdekken was ik bij tijd en wijle meer verbonden met de geur van smeltend asfalt, de doodse dorpen waar ik doorheen reed en het eentonige gebrom van de dieselmotor.
Was ik wel op het landgoed aanwezig dan speelde ik als beginnende kunstenaar de bohemien met de daaraan verbonden vrijheid om me aan alle sociale en huishoudelijke verplichtingen te onttrekken. Dat kon even goed gaan. Tot mijn atelier annex slaapkamer ineens verbouwd moest worden en ik tijdelijk een andere leefplek moest zoeken.
Boerin in Frankrijk
Het werd een vervallen boerderij aan de rand van het prachtige dorp Saint Leon sur Vézère. Een boerderij zoals Wil den Hollander deze beschrijft in haar boek ‘Boerin in Frankrijk”. Geen stromend water als zomers de bron droogvalt, geen deur, geen raam zonder tocht, een traditionele keukenvloer van rivierkeitjes die niet valt schoon te boenen, slaapkamers waarvan de vloer het bijna begeeft als je uit of op bed springt.
Het uitzicht over het dal maakte alles goed. Het voelde als leven aan de rand van her paradijs. Om daar direct uit te vallen als ik de maandelijkse huur van 150 francs ging betalen aan de boer. De zoon had het morsige bedrijf overgenomen, zijn bejaarde ouders geparkeerd in twee primitieve strandstoelen in de woonkeuken. Die stoelen hadden een dermate diepe zit dat de oudjes er wel in maar niet uit konden. Soms trof ik de oude boer, die toch een poging had gewaagd, liggend aan op de vieze vloer en had de grootste moeite het zware lijf weer in zijn stoel te hijsen. De romantiek van het leven op het platteland liep een forse deuk op. Het begrip ‘thuiszorg’ kwam in de Franse vocabulaire destijds nog niet voor.
Archaïsche samenleving
Ik was beland in een archaïsche samenleving waar je als buitenlander nauwelijks een blik in werd vergund. De trek van de jeugd naar de steden, de ontvolking van het platteland, de onrendabele landbouw had de nodige leegstand veroorzaakt, die Engelsen, Duitsers en Nederlanders aanmoedigde om zich massaal op de huizenmarkt te storten. Zo ontstonden twee parallelle werelden. Rond het dorp Plazac, op enige kilometers afstand , werden in deze periode enkele Tibetaans boeddhistische kloosters gevestigd, die vogels van een zeer divers internationaal pluimage aantrokken. Als de strenge meditatie hen teveel werd kwamen ze in de dorpskroeg hun frustratie wegspoelen met geflirt, bier, wijn en sigaretten.
Cultuurschok
Onder de boeren kwam de cultuurschok van monniken in traditioneel gewaad die mantra zingend over hun voormalige akkers trokken hard aan. Het werd hen verboden er nog te jagen. Zo ging er het gerucht dat de monniken ’s nachts hun bossen en akkers bezochten om alle dieren uit te nodigen om te komen leven op de ‘veilige’ terreinen rond de kloosters. Daar waar geweren taboe waren, daar waar geen vlieg kwaad werd gedaan.
Een groter contrast was destijds niet denkbaar tussen de behoudzuchtige , traditionele bevolking en de nieuwkomers die droomden van een leven als ‘God in Frankrijk’.
Het is een thema dat mij altijd heeft geboeid. Veel van de historie van een gehucht, dorp of streek valt vaak niet te reconstrueren. De Fransman of vrouw praat liever anderhalf uur over het legendarische menu van het kerstfeest van 2008 dan om uit te wijden over de bloei en neergang van de lokale gemeenschap.
Voor het gehucht la Rousselie, waar vier vrienden ooit een jongensdroom begonnen met de verbouwing van een oud landhuis, heb ik een poging gedaan iets te achterhalen van de geschiedenis. Dat leest u in de volgende aflevering.