Reizen vanuit de stoel (3): Mythe van een klooster
(foto: La Rousselie in 1990 :”Wie heeft een paard in de tuin gezet?”)
Oude huizen dragen verhalen, zo oud als de stenen van de metersdikke buitenmuur, het krakende hout van vloerdelen, de verroeste blikjes in een schuur. Soms kunnen die verhalen heftig zijn. Zoals in de vervallen boerderij die te koop stond, met lege vertrekken. Met als uitzondering een ijzeren bed in een slaapkamer met in de hoek een stapel van een meter hoog met lege wijnflessen en elixers tegen maag en darmklachten. Een eenzame Franse boer had zich er waarschijnlijk dood gedronken. In de beklemming die op mijn maag sloeg stond ik snel weer buiten. Weer een huis dat we van het lijstje van de makelaar konden schrappen.
“Je mag hier zijn”
Gelukkig ademde ons huis in la Rousselie een andere, meer serene sfeer. Al voelde ik mij de eerste week dat ik er – even- alleen woonde voortdurend bekeken. Tot ik het gevoel kreeg van: ”Je mag hier zijn”. Natuurlijk kwam het kroegverhaal toen naar boven. Het landhuis zou in een ver verleden als klooster gediend hebben. Beter dan in alle kroegverhalen te geloven is dan de gang naar een departementale streekbibliotheek de moeite waard. Daar komen ze aandragen met dikke boeken vol kaarten en aantekeningen over het dorp of gehucht waar je woont. Informatie die gemakkelijk kan teruggaan tot de middeleeuwen.
Mythe van een klooster
Zo konden we de mythe van het klooster van la Rousselie snel achter ons laten. Wel was het huis in een ver verleden de residentie geweest van de prior (hoogste R.K. geestelijke) van Periqueux, die met zijn monniken de zomerse hitte van de stad verruilde voor een verblijf op het platteland. Op een kaart was te zien dat er in een hoek van de moestuin een kleine kapel stond, waarvan de fundering mogelijk nog verborgen ligt onder de muur die de grens vormt met de steile helling. La Rousselie had vooral eeuwen als boerderij dienst gedaan.
Slechts nog één oude dame
Opvallend was dat de bebouwing van het gehucht zo’n honderd jaar geleden veel intensiever dan in het heden. Op tal van plaatsen stonden kleine woningen en schuren. Vele zijn verdwenen, verzwolgen door een uitbundige natuur of gebruikt als bouwmateriaal voor nieuwe huizen of schuren. Daarbij doemt het beeld van de ingrijpende demografische verschuivingen die kenmerkend zijn voor grote delen van het Franse platteland. Woonden tijdens WO II zo’n 120 personen in het gehucht, veelal gezinnen uit het Noorden op vlucht voor oorlogsgeweld , in 1954 woonde er in la Rousselie slechts nog een oude dame. Met haar lengte van 1.50 meter gebruikte zij een trapje om de was op te hangen. Tot ze viel, een been brak en 24 uur hulpeloos in de tuin lag voor de postbode haar vond. Waarop werd besloten dat er telefoon in het gehucht moest komen.
Zelfvoorzienend
La Rousselie is eeuwen een boerengehucht geweest met een strakke hiërarchie. Onderaan de ladder de land- en seizoensarbeiders, daarboven de boeren, terwijl de veehandelaren de hoogste status -en het geld- hadden. Armoede en soberheid waren gewoon. Op een stukje weiland stonden enkele koeien of varkens, op het erf scharrelden kippen . De rest van de drie hectare grond was voor van landbouw, waarbij gestreefd werd om zoveel als mogelijk zelfvoorzienend te leven met een moestuin, fruitbomen, druivenranken, graan en tabak . Een bosperceel was goed voor houtkap om de open haard brandend te houden en leverde ‘bijvoeding’ in de vorm van paddenstoelen, tamme kastanjes, walnoten ( voor olie) en soms truffels. Een keer per jaar kwam een rijdende distillateur langs in het dorp om van het overtollig fruit belastingvrije ‘eau de vie’ te stoken met een alcoholpercentage dat de 60 % te boven kon gaan. De wijn werd zelf bereid en was afgaande op mijn smaak gewoon niet te drinken. Beter was het dan om je te laven aan een kan met cider.
In onze mijmering over zelfvoorzienend leven op la Rousselie hebben we destijds inspiratie gezocht bij een toonaangevend ecologisch boekwerk waarin de lofzang werd bezongen over de mogelijkheid geheel autarkisch te zijn op een perceel van 3 hectare. Daaraan hebben we ons nooit gewaagd.
Verzwegen verhalen
Ieder dorp heeft haar verzwegen verhalen. Maar soms, na een overvloedige maaltijd overgoten door alcohol in alle soorten en maten, komen de verhalen los. Enkele daarvan zullen we belichten in de volgende aflevering.