Reizen vanuit de stoel(6) : Boerin in de Picardie
Reizen vanuit de stoel(6) : Boerin in de Picardie
Het is alweer meer dan 40 jaar geleden. Met een vriend was is ik op weg naar Marokko. Tolwegen bestonden nog niet dus zwierden we ten westen van Parijs in een opgeleukte Citroen 2CV[1] langs toeristische wegen naar het zuiden. Om in de buurt van Amiens een stop te maken. Ik was thuis net in een romantische liefde beland waardoor mijn tocht door de golvende korenvelden en pittoreske dorpen van de westelijke Picardie[2] gekleurd werd door een paradijselijke bril.
Een en ander verleidde mij destijds tot het schrijven van een reisgedicht waarin de volgende strofen te lezen zijn:
twintig kilometer achter Lille
nam hij een kleine weg
door de velden
die leidt naar de zon
in de schemer
stopt hij bij een heuvel
drinkt wijn
in de schaduw van een vervallen schuur
alleen met de wind
de avond werpt schaduwen voor zijn voeten
langs het pad dat uitkomt bij een hoeve
zijn mensen die lachen om een goede oogst
Geheel onwetend van het feit dat op zo’n half uur rijden van onze pleisterplaats een Nederlandse boerin leefde die haar omgeving maar zelden als paradijselijk zal hebben ervaren.
Wil den Hollander[3] was kort na WOII met man en een kind naar Noord Frankrijk gemigreerd om daar te gaan boeren. Tegenwoordig een afstand van luttele uren, destijds een tijdreis van de feodale middeleeuwen naar het zich snel ontwikkelende Nederlandse platteland.
Wil den Hollander heeft de terugreis nooit gemaakt , zij was en bleef gebonden aan het leven in Ival- Boiron , een boerendorp, twintig kilometer westelijk van Amiens.
’s Nachts schrijven
We kennen haar omdat ze ’s nachts notities maakte over het harde leven op het Franse platteland. Dagboekaantekeningen, die later culmineerden in romans die haar in Nederland veel succes brachten, wat haar altijd heeft verbaasd. Op basis van dat succes werd in 1973 door de toenmalige NCRV een populaire televisieserie gemaakt , die op enkele beelden na verloren is gegaan. Wil den Hollander die zich altijd heeft verbaasd over al haar succes, zal daar niet rouwig om zijn geweest. Anno 2019 is ze vrijwel vergeten. Haar boerderij aan de rand van het dorp staat al jaren leeg en raakt in verval.
Boerin in Frankrijk
Ik vond haar boek ‘Boerin in Frankrijk’ in de kast van een vriendin die in een Zuid Frans dorp woont en was direct verkocht. Tegen de indringende beschrijvingen van binnenuit kan geen enkel antropologisch onderzoek op. Het leest als een film. Misschien is Wil den Hollander niet de meest overtuigende styliste en is haar taalkeus soms beperkt, als geen ander weet ze de sfeer van het harde boerenleven van dag tot dag scherp weer te geven. Vooral de beschrijving van de eerste jaren toen haar man nog in loondienst was vervulden mij met huiver. Wonen in een krakende ruïne in een donker oerbos, geen elektriciteit of stromend water, een onbehouwen ingekwartierde alcoholische knecht en zijn trieste liefje, de eenzame bevalling van een kind in een door stugge nonnen gerund ziekenhuis terwijl je geen woord Frans spreekt , een echtgenoot die alleen maar werkt en geen oog heeft voor de gevoelsmatige worsteling van zijn vrouw.
Mythe van het Land van zon en wijn
De mythe van ‘Het Land van zon en wijn’, een van haar boektitels, verbleekt snel in de cultuurshock van een boerengemeenschap waarin alcoholisme, ontrouw en huiselijke geweld aan de orde van de dag zijn. Misschien is het wel de onverzettelijke Zeeuwse mentaliteit van hard werken en niet klagen, die het echtpaar op den duur uit de ellende tilt. Daar waar de Franse boeren volharden in overerfde weinig productieve landbouwtechnieken zoekt de Nederlandse boer innovatie en kwaliteitsverbetering. Dat betaald zich uit, maar maakt het integratieproces er niet eenvoudiger op, met uitzondering van de kinderen die door het onderwijssysteem snel ‘verfransten’.
Buitenstaander
Wil den Hollander is in Frankrijk altijd een buitenstaander gebleven die met een betrokken blik schrijft over haar dorp en haar inwoners. Aan zelfbeklag heeft ze een b(r)oertje dood. Ook de aandacht en de vele brieven die ze van geschokte Nederlandse dames ontving, die haar beklaagden over haar harde lot, raken haar niet. Zij kan gezien worden als een voorloopster van het huidige populaire gezegde: “Het is wat het is’.
Van haar resten en rusten slechts de boeken in het antiquariaat of de kringloopwinkel. Boeken die ik van harte aanbeveel.
Haar bewonderaars houden de website https://www.ode-aan-wil-den-hollander.nl/ ‘overeind.
Daarop zijn opmerkelijke filmbeelden te zien van de rijdende ‘winkel van sinkel’ [4] die bij tijd en wijle het gehucht aandeed en inzichtelijk maakt hoe geïsoleerd het leven tot in de jaren ’60 van de vorige eeuw op het Franse platteland was.
[1] https://nl.wikipedia.org/wiki/Citro%C3%ABn_LN
[2] https://nl.wikipedia.org/wiki/Picardi%C3%AB
[3] https://nl.wikipedia.org/wiki/Wil_den_Hollander
[4] https://www.ode-aan-wil-den-hollander.nl/interview-hollander-bronder-zigzag-1965/