Een virus als scherprechter van de samen-leving
Naast alle bestaande tegenstellingen in onze samenleving, die breed worden uitgemeten en verbaal worden uitgevochten op de sociale media, heeft het Coronavirus een nieuwe variant toegevoegd, die zich in razend tempo muteert. Naast de fysieke bedreiging brengt het virus een morele golf aan tegenstellingen aan de oppervlakte, die de samenleving diep verdeelt: zij die zich houden aan de regels voor afstand en hygiëne en zij die daar geen rekening mee wensen te houden. Waar rond het Coronavirus mondiaal hard wordt gewerkt aan een vaccin tasten we in het duister waar het de aanpak betreft van deze nieuwe maatschappelijke tegenstelling. Dat is een moreel dilemma met aan beide zijden van het continuüm verliezers: zij die ziek zullen worden en wellicht overlijden en zij die hun individuele (ik)belang laten prevaleren boven gemeenschapszin en burgerplicht (wij).
Overleven
Als anoniem lid van de risicogroep 65 + kan ik in de openbare ruimte mijn ogen niet sluiten voor de nonchalance van de anonieme leden van een groep die lijkt te willen communiceren dat Corona voor hen niet bestaat. Zij voelen zich primair bedreigd in hun persoonlijke vrijheid nu er van bovenaf al maanden marsorders gelden die het sociaal gedrag streng reguleren.
Na maanden sociaal te hebben afgezien wordt het weer tijd voor het ‘oude normaal’. En zo ontstaan er huisfeesten en illegale nachtparty’s, stromen de stranden vol, lopen we elkaar weer voor de voeten in de supermarkt en boeken een last minute vakantievlucht naar een land dat ‘op geel staat’.
Voor de leden van de groep die zich, om welke reden dan ook, wenst te houden aan de strenge Coronaregels vormt bovenstaand gedrag een onuitputtelijke bron van boosheid, ergernis en angst. Zij hebben zich tijdelijk verzoend met een overlevingsstrategie door thuis te blijven en te werken, drukke plekken te mijden, eindeloos handen te wassen, mondkapjes te dragen en zien hun inzet ondermijnt door het gedrag van anderen.
Complottheorie
Die ‘anderen ‘ koesteren tal van rechtvaardigingen om hun gedrag te legitimeren. Daarbij wordt dankbaar gebruik gemaakt van de nog gebrekkige kennis over de werking van een nieuw virus. Ook complottheorieën als zouden politieke machtssystemen en de farmacie het virusangst aanjagen ten behoeve van eigen gewin doen het goed.
Zo ontstaat er een nieuwe tweedeling in de samenleving. Identiteitsgroepen met eigen waarden en normen, gevoed door eigen informatiebronnen via sociale media. Communicatie tussen botsende groepen wordt schaars. De vraag naar machtswerking en een sanctionerende overheid wordt versterkt.
‘Nieuwe normaal’
Kijken we naar beide groepen dan zien we grote verschillen in de wijze waarop zij maatschappelijk wensen te leven. Bij de groep die zich conformeert aan de regels prevaleert een overlevingsstrategie. Het ‘nieuwe normaal’ betekent afzien als investering voor een toekomstig Corona vrij bestaan met herwonnen vrijheden.
De groep die zich niet wil te houden aan het ‘nieuwe normaal’ is niet in staat dit tijdelijk offer te brengen, kan niet leven met een sobere overlevingsstrategie.
Zo zien we bijvoorbeeld dat een dominante jeugdcultuur gericht is op de communicatie dat je een geweldig leven hebt, succesvol bent, er puik uitziet, intens leeft.
De kerk als plaats om gemeenschap te vieren is verruilt voor het festivalterrein. Al dan niet met een pilletje bewegen daar duizenden lichamen in een harmonieuze beweging op muziek. Men is er lief voor elkaar. Dat instant geluk als bewijs helemaal mee te kunnen in de groepsdruk van ‘feeling good’ kun je niet ongestraft afpakken. Het zal een uitweg zoeken. Het laat zich niet verbieden.
Jeugdcultuur is een economische factor van betekenis geworden, met alle consumenten-manipulatie die daarbij denkbaar is.
Tweede golf
Nu de angst heerst dat een tweede Corona golf aanstaande is komt ook de vraag op ”Hoe kunnen we de jeugd bereiken om hen duidelijk te maken wat de gevaren zijn van risicogedrag?”
Om te ontdekken hoe beperkt de toegang en invloed is.
Zet overleven af tegen ‘vol gaan voor het leven’ en een sluimerende maatschappelijk tegenstelling wordt door een virus geactiveerd tot een kwestie van leven of dood. Met alle morele oordelen van dien die eerder voor verwijdering dan voor toenadering zullen zorgen.
Een virus als scherprechter van een samen-leving.