Paul Rebeyrolle: Kunst waar het leven vanaf spat.
Het was me niet eerder overkomen. Op de drempel van de museumzaal werd ik compleet overvallen door de impact van metershoge schilderijen die mij mijn adem ontnamen. Om daarna geamuseerd te zien dat de twee jonge punkmeiden die na mij binnen kwamen minuten lang als bevroren op de drempel bleven staan.
Paul Rebeyrolle ( 1926-2005) heeft in zijn geboorteplaats Eymoutiers in de Haute-Vienne, een kleine gemeenschap van zo’n 2000 inwoners, zijn eigen museum gekregen om de meester van het materieschilderen in Frankrijk te eren.
Materieschilderen is een discipline die in de ‘informele’ kunstexplosie van na WO II opkwam en zich kenmerkte door het gebruik van allerlei materialen zoals hout, metaal, gips, gras, zand, plastics en vondsten uit de natuur te combineren met verf. In Nederland stond Jaap Wagemaker (1906-1972) aan de wieg van deze experimentele schilderkunst. Mondiaal is vooral de spanjaard Antonio Tapiès toonaangevend geweest.
Paul Ribeyrolle had als kind geen gemakkelijke start in het leven. Beentuberculose veroordeelde hem tot immobiliteit. Juist de handicap van het jarenlang in het gips moeten zitten werd omgezet in de drive om te gaan doen wat wel mogelijk was. Zijn passie om te schilderen. De hartstochtelijkheid waarmee hij het leven omarmde spat van zijn werk af. Het is een indringende combinatie van zijn grote liefde voor de natuur, de aarde, het gras, het hout, de boom die je in zijn werk terug ziet en zijn felle maatschappelijke betrokkenheid waar het gaat om onrecht, de verwoesting van de natuur en politieke waanzin. In dat geëngageerde werk overheerst woede en het geweld. Dat laatste laat zich bijvoorbeeld zien in een imposant schilderij van een politicus met een aap op zijn hoofd.
Wonderlijk leidde zijn grote maatschappelijke woede niet tot innerlijke verbittering. De kinderlijke blijheid voor het leven heeft hij tot aan zijn dood gekoesterd. In de artikelen die over Rebeyrolle geschreven zijn komt steeds een vriendelijke, zachte man voor voren die het respect en liefde van zijn omgeving krijgt. Een kleine, gedrongen man die nauwelijks kan lopen, alleen staand voor een gigantisch doek van drie bij zes meter, die bezoek krijgt van een buurman die even komt helpen tillen, een jager uit het dorp die paddenstoelen brengt of het geraamte van een dier, dat vraagt om artistiek verwerkt te worden: “Paul, jij weet hier wel raad mee!”.
Rebeyrolle was aanvankelijk lid van de communistische partij in Frankrijk, maar zegde zijn lidmaatschap op in 1956 tijdens de Hongaarse opstand die door Rusland met geweld werd neergeslagen.
Met 18 jaar had de schilder al zijn eerste expositie. Het bracht hem naar Parijs waar schilders als Pablo Picasso tot zijn vriendenkring behoorden en hij werd bewonderd door filosofen als Jean-Paul Sartre en Michel Foucault.
De liefde voor de natuur dreef hem echter weer naar het platteland.
In zijn werk is Rebeyrolle een perfectionist. Als beeldend kunstenaar sta ik verbaasd te kijken naar werk dat naast artistieke gedrevenheid ook getuigt van grote technische (materiaal)kennis. Hoe krijg je kluiten aarde, pollen gras, stukken hout, plastic, een complete boom op canvas bevestigd zonder dat het werk gaat rimpelen of scheuren?
Het is aan de burgemeester van Eymoutiers te danken dat het Espace Paul Rebeyrolle, een museum dat ook open staat voor werk van moderne kunstenaars, er in 1995 gekomen is. Een enorme klus voor zo’n kleine gemeenschap, exemplarisch voor de wederzijdse genegenheid tussen schilder en bewoners. Het is geen museum dat bussen met toeristen trekt. Daardoor is het heerlijk om je in alle stilte te laten betoveren door het werk dat er hangt en staat. Door afstand te nemen van een immens schilderij, of er met je neus bijna in te gaan staan alsof je de geuren van de natuur in je wilt opnemen. Treffend is de korte video op de site van het museum waarin je Paul Rebeyrolle speels tijdens de inrichting van het museum in een rolstoel door een zaal ziet gaat, terwijl hij roeiende bewegingen maakt met zijn krukken. In hem eer ik de kunstenaar die altijd is blijven spelen, die immobiliteit wist om te zetten in een uitbundige explosie van scheppingsdrift.
www. http://www.espace-rebeyrolle.com/